İletişim Nedir?
İletişim iki canlı arasındaki bilgi alışverişidir. İletişim kuran insansa eğer, iletişim sözel ve sözel olmayan iletişim olarak ikiye ayrılır. Düşünülenin aksine sözel olmayan iletişim, insanlar arasında daha fazla öneme sahiptir ve sözel iletişime göre anlamlandırılmada önceliğe sahiptir.
İletişim Becerileri Kaç Yaş Civarında Başlar?
Çocuklar; iki karşıt cinsin sadece kendileri aracılığıyla dünyaya getirdikleri yegâne varlıklardır. İyi bir çocuk yetiştirmek için gerekli olan şeyler içerisinde, iletişimi güçlü çocuklar yetiştirmek önemlidir. Bu noktada anne-babalar çoğu zaman bocalamakta ve çocuklarını nasıl destekleyebileceklerini bilememektedirler. Çocuklar iletişim becerilerini kazanmaya, doğum anından itibaren başlarlar. Sözel ifade yetenekleri, hem bedensel hem de bilişsel yönden çok fazla gelişmeyen çocuk, daha çok sözel olmayan ifade yöntemleriyle öncelikle annesiyle iletişim kurmaya başlar.
Çocuğun ilk büyük atılımı, iki yaş civarında tuvalet eğitimini alarak bağımsızlık kazanmasıdır. İlk kez bir bireydir ve bunun farkındadır. Bu atılımı, gelişen kelime haznesi takip eder. Bu dönemde çocuklarla sohbet edilmesi ve onlara hikayeler okunması tavsiye edilir. Amaç çocuğun kelime haznesini geliştirebilmektir. Sesleri çıkarmadan önceki dönemde çocuk kelimeleri hafızasında biriktirmektedir. Bu yüzden konuşmak ve hikayeler okumak çocuğun kelime haznesini geliştirir. Önce hecelerle, sonrasında sözcüklerle ve devamında kısa anlamlı cümlelerle sözel ifade becerileri gelişmeye başlayan çocuklar, hemen hemen her şeyi modelleyerek öğrenir.
Okul öncesi dönemde çocuğun, zamanının büyük çoğunluğunu geçirdiği anne-babalar en önemli modellerdir. Bu yüzden sağlıklı iletişim kurabilen ebeveynler, çocuklarının iletişim becerisini geliştirmede en önemli faktördürler. Okula henüz başlamayan çocuğu olan anne-babalar etkili iletişim yöntemlerini bilmiyorlar ve uygulamıyorlarsa, önce iletişim anlamında kendilerini geliştirmelidirler. İletişimle ilgili eğitimlere devam edebilirler, uzmanlara ve bu konularda yazılmış güvenilir kitaplara başvurabilirler.
Okul öncesi eğitime başlayan çocuklar, öncesinde gözlemledikleri becerileri ilk kez sosyal bir ortamda deneme imkânı bulurlar. Yetişkine benzer ilk diyaloglar bu dönemde başlar ve hiç tanımağı, sadece okulda gördüğü bir insanla iletişimi sağlıklı kurmak; dönemin gelişim görevleri arasında yer alır. Özellikle dil-konuşma bozukluğu olan çocuklar erken dönemden itibaren kreş ve anasınıflarına gönderilmelidir ki sözel ifade becerilerini geliştirebilsin ve sağlıklı iletişim kurmayı öğrenebilsinler. Okul öncesinde dil-konuşma bozukluğuna sahip bir çocuk, bu problemini çözemeden ilkokula başlarsa, grup oyunlarına katılmamakta, derste çekinik davranmakta ve gerçek performansını gösterememektedir.
Çocukla sağlıklı iletişim kurabilmek için nelere dikkat etmeliyim?
Çocukla sağlıklı bir iletişim kurabilmek, iletişim becerilerini desteklemekte aynı zamanda model olmaktadır. Örnek bir ebeveyn çocuk iletişiminde önemli unsurlar şunlardır;
- İlk unsur iletişim kuracak kişilerin hazır bulunuşluk düzeyinin uygun olmasıdır. Kişilerden biri öfkeli, sinirli, hasta vb durumda ise sağlıklı bir ilişki kurmak zordur. Özellikle ağlayan ve bağıran bir çocukla iletişim kurma çabası sonuçsuz kalır. Çocuğun sakinleşmesi, ağlamasının durması beklenmelidir. Aksi durumda iletişim kavga ile sona erebilir.
- İletişim ortamının uygun olması gerekir. Gürültülü bir ortam iletilecek mesajların ya da geri dönütlerin yanlış algılanmasına neden olabilmektedir.
- Kişilerin uygun durumda olduğu, sakin bir ortamda öncelikle çocuğa dönük olmak ve göz teması kurmak gerekir. Başka hiçbir şeyle meşgul olunmamalıdır. Burada verilen sözel olmayan mesaj; senin için buradayım, şu an sadece seninle ilgileniyorum ve seni dinliyorum mesajıdır.
- Çocuk konuşurken, baş hareketleriyle çocuğa seni dinliyorum, devam et anlamında kafa sallamak gerekir. Bu hareket çocuğun konuşmaya devam etmesinde teşvik unsurudur.
- Kullanılan dil “ben dili” olmalıdır. Olumsuz bir olay ardından konuşurken; “sen şöyle yaptın, sen böyle yaptın, sen hatalısın” gibi cümleler çocuğu daha da öfkelendirir. Bunun yerine “bugün arkadaşına vurmuş olman beni çok üzdü”, “önceden söz vermiş olmana rağmen her markete gidişimizde ağlaman beni sinirlendiriyor” gibi ben dili ve duyguların ifade edildiği cümleler çocuklar için daha etkilidir.
- Sadece olumsuz bir olayda çocukla konuşmamak gerekir. Olumlu durumlarda, özellikle çocuğun başarı gösterdiği durumlar üzerinde de çocukla sohbet edilmelidir.
Göz teması, bedensel duruş ve ben dili iletişimin temel unsurlarıdır. Çocuklarınızla zaman zaman yapacağınız sohbetler, iletişim modeli olmanızın yanı sıra çocuklarınızla ilişkinizin sağlıklı olmasını da sağlayacaktır.
1 Yorum